CHUYÊN ĐỀ 17: CHÌ TRONG NƯỚC UỐNG: NGUY CƠ LỚN TỪ NHỮNG GIỌT NƯỚC NHỎ

21/01/2025

Chia sẻ:

Chì (Pb) – một kim loại nặng phổ biến trong tự nhiên và đời sống – có thể âm thầm xâm nhập vào nguồn nước sinh hoạt thông qua nhiều nguồn khác nhau. Mặc dù hệ thống cấp nước hiện nay ở các nước Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, chủ yếu sử dụng ống nhựa, nhưng nguy cơ nhiễm chì vẫn tồn tại từ các yếu tố như ô nhiễm công nghiệp, nước thải hoặc vật liệu không đảm bảo chất lượng.

Ngay cả một lượng chì rất nhỏ cũng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là đối với trẻ em. Vậy chì xâm nhập vào nước sinh hoạt từ đâu? Ảnh hưởng của nó ra sao, và làm thế nào để xử lý hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết.

1. Định nghĩa và nguồn gốc

1.1. Chì là gì ?

Chì (Pb) là một kim loại nặng có độc tính cao, thường được sử dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp như sản xuất ắc quy, sơn, và hợp kim. Khi hòa tan trong nước, chì có thể xuất hiện dưới dạng ion Pb²⁺ hoặc kết hợp với các hạt lơ lửng, gây nguy hiểm cho sức khỏe khi tích tụ lâu dài trong cơ thể.

Nguyên tố hóa học Chì (Pb)

1.2. Nguồn gốc của chì trong nước sinh hoạt:

Tự nhiên:

- Chì có thể xâm nhập vào nước từ sự phong hóa của các khoáng chất chứa chì trong lòng đất.

Nhân tạo:

- Nước thải công nghiệp: Các ngành sản xuất như xi mạ, tái chế kim loại, và sản xuất hóa chất thường thải ra lượng lớn chì vào môi trường nước nếu không được xử lý đúng cách.
- Phân bón và thuốc bảo vệ thực vật: Ở một số khu vực nông nghiệp, các sản phẩm chứa chì từ trước đây có thể bị rửa trôi vào nguồn nước ngầm hoặc nước mặt.
- Vật liệu xây dựng không đạt tiêu chuẩn: Một số vật liệu có thể chứa lượng chì nhỏ, từ đó thẩm thấu vào nước.

2. Ảnh hưởng của chì đến sức khỏe và môi trường

2.1. Tác động đến sức khỏe con người

Đối với trẻ em:
- Hệ thần kinh chưa hoàn thiện của trẻ nhỏ rất nhạy cảm với chì, dẫn đến các vấn đề như giảm IQ, rối loạn hành vi, và chậm phát triển.
- Ngay cả nồng độ thấp cũng có thể gây thiếu máu và tổn thương thận.
Đối với người lớn:
- Gây cao huyết áp, tổn thương thận và suy giảm chức năng sinh sản.
- Nhiễm độc cấp tính có thể dẫn đến co giật, hôn mê, và tử vong trong trường hợp tiếp xúc với lượng lớn chì.

2.2. Tác động đến môi trường

Ô nhiễm nguồn nước:
- Chì làm giảm chất lượng nước, ảnh hưởng đến các sinh vật thủy sinh và gây nguy cơ gián tiếp cho con người qua chuỗi thức ăn.
Hủy hoại đất và hệ sinh thái nước:
- Lắng đọng chì trong đất và nước gây hại lâu dài, làm giảm độ phì nhiêu của đất và làm suy giảm đa dạng sinh học trong khu vực bị ô nhiễm.

3. Các tiêu chuẩn quy định về chì trong nước

Tiêu chuẩn tại Việt Nam:
Theo QCVN 01-1:2018/BYT, hàm lượng chì tối đa cho phép trong nước sinh hoạt là 0,01 mg/L.
Tiêu chuẩn quốc tế:
- WHO: Giới hạn chì trong nước uống là 0,01 mg/L.
- EPA (Hoa Kỳ): Quy định giới hạn chì trong nước uống là 0,015 mg/L.

4. Dấu hiệu nhận biết nguồn nước bị nhiễm chì

Do chì không làm thay đổi màu sắc, mùi hoặc vị của nước, rất khó để nhận biết nguồn nước bị nhiễm chì bằng cảm quan. Tuy nhiên, một số yếu tố gián tiếp có thể giúp xác định nguy cơ nhiễm chì:

Nguồn nước gần các khu công nghiệp hoặc khai thác: Nếu bạn sống gần khu vực có các ngành công nghiệp sản xuất hoặc tái chế kim loại, nguy cơ nhiễm chì cao hơn.
Xuất hiện vấn đề sức khỏe: Các triệu chứng như mệt mỏi, đau đầu, hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài có thể là dấu hiệu bạn đang tiếp xúc với nguồn nước chứa chì.