Khi nhắc đến vi khuẩn trong nước uống, chúng ta thường nghĩ ngay đến E. coli, Coliforms hay Liên cầu phân, nhưng có một loại vi khuẩn nguy hiểm khác có thể tồn tại ngay cả trong nước sạch – Pseudomonas aeruginosa.
Không giống như các vi khuẩn khác thường có nguồn gốc từ ô nhiễm phân, Pseudomonas aeruginosa có thể phát triển trong môi trường nước với rất ít chất dinh dưỡng, khiến nó trở thành mối đe dọa tiềm ẩn trong hệ thống cấp nước sinh hoạt, nước đóng chai, thậm chí là các thiết bị lọc nước không được bảo trì đúng cách.
Vậy vi khuẩn này nguy hiểm ra sao?
Chúng có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp, nhiễm trùng da, mắt, tai và đường tiết niệu.
Đặc biệt nguy hiểm với người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi và bệnh nhân đang điều trị.
Một số chủng có khả năng kháng kháng sinh cao, khiến việc điều trị trở nên cực kỳ khó khăn.
Pseudomonas aeruginosa là một vi khuẩn gram âm, có hình dạng thanh dài, thuộc chi Pseudomonas. Đây là một loại vi khuẩn không bắt buộc phải ký sinh, có thể tồn tại trong nhiều môi trường khác nhau như:
Pseudomonas aeruginosa trong nước
Điều gì khiến vi khuẩn này đặc biệt nguy hiểm?
Chúng không cần nhiều chất dinh dưỡng để tồn tại, có thể sống sót trong nước tinh khiết, dung dịch sát khuẩn, thậm chí là nước đóng chai không bảo quản đúng cách.
Có thể hình thành biofilm (màng sinh học) trên bề mặt đường ống, bể chứa nước, làm tăng khả năng bám dính và bảo vệ vi khuẩn khỏi các biện pháp xử lý thông thường.
Một số chủng có khả năng kháng kháng sinh cao, gây khó khăn trong điều trị nhiễm trùng.
Vi khuẩn này không xuất hiện do ô nhiễm phân, mà có thể xâm nhập vào nước uống từ nhiều nguồn khác nhau:
Hệ thống cấp nước kém vệ sinh
Nếu đường ống nước bị rò rỉ, bể chứa nước không được làm sạch thường xuyên, vi khuẩn có thể sinh sôi và phát triển mạnh.
Đường ống nước xuống cấp đóng cặn dễ dàng là nơi sinh sôi của vi sinh vật
Nước đóng chai hoặc hệ thống lọc nước không được bảo trì đúng cách
Vi khuẩn này có thể tồn tại trong màng lọc nước, vòi nước, bình chứa nước, đặc biệt nếu không được vệ sinh định kỳ.
Một số nghiên cứu đã phát hiện Pseudomonas aeruginosa trong nước đóng chai nếu bảo quản không đúng cách hoặc hệ thống lọc nước không được thay thế kịp thời.
Nước bể bơi, nước sinh hoạt có clo không đủ liều lượng
Pseudomonas aeruginosa có khả năng chịu đựng mức clo thấp, đặc biệt khi nó hình thành biofilm trên các bề mặt ẩm ướt.
Nước bể bơi không được xử lý đúng cách
Tóm lại: Ngay cả nước sạch cũng có thể bị nhiễm Pseudomonas aeruginosa, do đó việc kiểm tra định kỳ và sử dụng biện pháp xử lý phù hợp là rất quan trọng!
Không giống như các vi khuẩn phổ biến khác như E. coli hay Liên cầu phân, Pseudomonas aeruginosa không chỉ gây bệnh qua đường tiêu hóa, mà còn có thể tấn công da, mắt, phổi, đường tiết niệu và nhiều cơ quan khác trong cơ thể.
Xảy ra khi hít phải giọt nước nhỏ có chứa vi khuẩn hoặc sử dụng thiết bị y tế nhiễm khuẩn.
Trực khuẩn tấn công vào cơ thể con người
Đặc biệt nguy hiểm với bệnh nhân xơ nang, suy giảm miễn dịch, người cao tuổi.
Triệu chứng: Ho, khó thở, sốt cao, viêm phổi nặng.
Vi khuẩn có thể xâm nhập vào đường tiết niệu qua nước nhiễm khuẩn hoặc ống thông tiểu bị nhiễm trùng.
Triệu chứng: Tiểu buốt, tiểu rắt, đau vùng bụng dưới, nước tiểu có màu lạ.
Thường gặp ở người bị bỏng, trầy xước da, vết thương hở hoặc những người sử dụng nước nhiễm khuẩn để tắm rửa.
Ảnh hưởng lên sức khỏe của vi khuẩn lên sức của con người
Triệu chứng: Vết thương lâu lành, có mủ xanh, đau rát, sưng viêm.
Xảy ra khi dùng kính áp tròng không sạch hoặc bơi lội trong nước nhiễm khuẩn.
Triệu chứng: Đỏ mắt, đau nhức mắt, tai bị sưng, đau, ù tai.
Đây là biến chứng nguy hiểm nhất khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, có thể gây sốc nhiễm trùng, tụt huyết áp, suy đa tạng.
Tỷ lệ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời.
Lưu ý đặc biệt:
Một số chủng Pseudomonas aeruginosa có khả năng kháng kháng sinh cao, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
Pseudomonas aeruginosa là vi khuẩn nguy hiểm, do đó nhiều tổ chức y tế trên thế giới đã thiết lập giới hạn nghiêm ngặt để đảm bảo nước uống an toàn.
Theo QCVN 6-1:2010/BYT (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước uống đóng chai & nước khoáng thiên nhiên):
Pseudomonas aeruginosa KHÔNG ĐƯỢC CÓ trong 250 mL nước uống.
Ý nghĩa của quy định này:
Khi xét nghiệm 250 mL nước uống, nếu phát hiện bất kỳ tế bào Pseudomonas aeruginosa nào, nước đó không đạt tiêu chuẩn an toàn.
Điều này chứng tỏ nước uống phải tuyệt đối không chứa vi khuẩn này, kể cả với số lượng rất nhỏ.
| Tổ chức / Quốc gia | Giới hạn Pseudomonas aeruginosa | Dung tích mẫu xét nghiệm |
| WHO (Tổ chức Y tế Thế Giới) | 0 vi khuẩn | 100 mL |
| EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ) | 0 vi khuẩn | 100 mL |
| EU (Liên minh Châu Âu) | 0 vi khuẩn | 250 mL |
| QCVN 6-1:2010/BYT (Việt Nam) | 0 vi khuẩn | 250 mL |
Chúng có thể hình thành màng sinh học (biofilm) trong hệ thống nước, khiến việc tiêu diệt trở nên khó khăn hơn.
Dù chỉ một lượng nhỏ vi khuẩn trong nước uống cũng có thể gây nguy hiểm cho người có hệ miễn dịch yếu.
Pseudomonas aeruginosa không có màu, không mùi, không vị, do đó không thể nhận biết bằng mắt thường. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu gián tiếp có thể giúp bạn nghi ngờ nước đang bị nhiễm loại vi khuẩn này.
Nước có màng nhầy hoặc cặn bẩn bám trên thành bể chứa, ống dẫn nước
Vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa có thể tạo màng sinh học (biofilm) trên bề mặt ẩm ướt, đặc biệt là trong bể nước, đường ống, màng lọc nước.
Nếu bạn thấy lớp nhầy màu xanh lục hoặc nâu trên thành bể chứa, vòi nước, bình lọc, đó có thể là dấu hiệu của vi khuẩn này.
Nước có mùi hôi nhẹ hoặc vị khác thường
Trong một số trường hợp, nước nhiễm Pseudomonas aeruginosa có thể có mùi hơi khó chịu, nhất là khi bảo quản lâu ngày.
Nếu nước có vị hơi ngọt hoặc kim loại nhẹ, có thể liên quan đến sự phát triển của vi khuẩn này trong hệ thống nước.
Nước đóng chai để lâu có cặn hoặc vẩn đục nhẹ
Nếu nước đóng chai bảo quản lâu ngày ở nhiệt độ phòng mà xuất hiện cặn lắng hoặc màu lạ, có thể vi khuẩn đã sinh sôi bên trong chai.
Để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa, cần áp dụng các phương pháp xử lý nước hiện đại và hiệu quả.
Nguyên lý:
Vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa bị tiêu diệt khi nước đạt 100°C trong ít nhất 1-3 phút.
Đun sôi nước để loại bỏ các vi khuẩn
Ưu điểm:
Hiệu quả cao, tiêu diệt 100% vi khuẩn.
Dễ thực hiện tại hộ gia đình.
Nhược điểm:
Không loại bỏ được biofilm nếu vi khuẩn đã bám trong hệ thống ống dẫn nước.
Không phù hợp với quy mô lớn.
Thích hợp cho: Xử lý nước uống tạm thời trong gia đình.
Nguyên lý:
Clo phá hủy màng tế bào vi khuẩn, giúp tiêu diệt Pseudomonas.
Cách thực hiện:
Sử dụng viên clo hoặc dung dịch clo với nồng độ phù hợp.
Chờ 30 phút sau khi thêm clo để đảm bảo vi khuẩn bị tiêu diệt hoàn toàn.
Ưu điểm:
Tiêu diệt vi khuẩn nhanh chóng, hiệu quả.
Dễ ứng dụng trong hệ thống cấp nước sinh hoạt quy mô lớn.
Nhược điểm:
Không tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn nếu có màng sinh học (biofilm).
Dư lượng clo có thể gây ảnh hưởng đến vị nước.
Nguyên lý:
Tia UV-C (254 nm) phá hủy DNA của vi khuẩn, khiến chúng không thể sinh sản và gây bệnh.
Loại bỏ vi khuẩn trong nước bằng tia cực tím
Ưu điểm:
Không dùng hóa chất, an toàn cho sức khỏe.
Hiệu quả diệt khuẩn lên đến 99,99%.
Nhược điểm:
Không loại bỏ được cặn bẩn hoặc kim loại nặng.
Hiệu quả giảm nếu nước quá đục hoặc nhiễm sắt, mangan cao.
Thích hợp cho: Hệ thống lọc nước uống trực tiếp, nhà máy nước đóng chai.
Nguyên lý:
Màng thẩm thấu ngược (RO) có kích thước lỗ siêu nhỏ 0,0001 micron, giúp loại bỏ gần như 100% vi khuẩn, virus và tạp chất trong nước.
Hệ thống xử lý nước bằng phương pháp màng lọc RO
Ưu điểm:
Loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn, kim loại nặng và chất ô nhiễm khác.
Cung cấp nước tinh khiết, có thể uống ngay.
Nhược điểm:
Cần bảo trì định kỳ để đảm bảo hiệu suất.
Có thể loại bỏ cả khoáng chất có lợi trong nước.
Thích hợp cho: Hệ thống lọc nước gia đình, nhà máy nước sạch.
Các bài viết trong cùng series:
